Storia di Thomas (1823-1881)

Share

Thomas a nace na Aruba rond di 1823 y a biba pa gran parti di su bida den sclabitud.
Di e bida di Thomas den sclabitud nos bista ta hopi limita, pero si di sucedidonan cu a pasa cu Thomas durante e lunanan di oktober y november na aña 1858.

Riba 21 di oktober 1858 Thomas ta jega 30 minuut laat na e cunuco di su doño -Jan Pieter Croes- pa cuminsa cu su trabounan diario. Su jegada laat a causa cu Jan Pieter a rabia y a bai reclama Thomas di esaki. Thomas no a accepta e reclamo cu a bin cu palabranan di insulto y Thomas a responde back. E intercambio entre Thomas cu Jan Pieter a culmina den pelea unda cu a dal otro cu cabo di chapi.

Despues di e pelea riba e cunucu, Thomas a bay entrega keho na Forti contra e maltrato ricibi. Testigonan cu tabata presente na e cunucu di Jan Pieter a bay conta pastor Paulus kico a pasa e mainta ey.

Segun e version di e koloniale schrijver Thomas di berdad a bin entrega keho, pero e no a tume na serio y a desbrata e keho di Thomas. Segun e reporte, Thomas no tabata tin nada di keha. Ta Thomas a falta su shon respet y Jan Pieter tabata tin e derecho di exigi su trabou manera stipula den e ley di 1857.

Un dia despues, Jan Pieter tambe a bay entrega keho contra Thomas na Forti. Riba peticion di Jan Pieter, Thomas a wordo saca for di su cas y a wordo cera den cel. Na forti Thomas a haya sota di cabuya riba peticion di su Shon y a wordo manda Corsou.
Ora cu e maltrato di Thomas na forti a yega na oido di Pastor Paulus el a manda un carta directo pa e Procurador di Rey na Willemstad pidiendo su intervencion. Den e carta e Pastor te relata e sucedidonan na Aruba cu e trato cu Thomas a ricibi for di man di su doño y esnan den poder na Aruba.

E carta di Pastor Paulus a conduci cu e Gobernador di Colonia Korsou a manda un ambtenaar Aruba pa bin busca informacion y traha un rapportahe di e sucedidonan. E carta di pastor Paulus y e rapportage official ta e dos fuente primario cu ta relata e eventonan y maltrato cu Thomas a haya su mes envolvi aden.

Por medio di e storymap aki bou por sigui e storia di Thomas. Un storia cu ta duna un bista di sclabitud na Aruba, pero tambe por haya impression con Thomas mes a experencia su bida den sclabitud y con el a experencia e ley di 1857 cu a bin pa brinda e catibonan mas protection.

 

Riba 1 di juli 1863 Thomas ta haya libertad, y ta haya e fam Krospaal. Despues di e fecha aki Thomas ta aparace den e lista di doñonan di tereno. Pa ta mas exacto di e tereno concessie yama Georgia di casi 2 bender. E tereno aki ta keda unda actualmente ta situa departemaneto di Salubridad Publico na Playa. 21 di november 1881 Thomas Krospaal ta fayaece, sin cu el a casa officialmente. Pues na momento di skirbi e articulo aki, nos no sa kende tabata su casa y su yiunan cu a wordo menciona den e carta di pastor Paulus na 1858.

E storymap aki a wordo traha dor di Johny van Eerden.

Johny van Eerden ta traha na Archivo Nacional Aruba desde 2022 como medewerker Digitale Toegankelijkheid. E ta responsabel pa aplica handschriftherkenning, y fuera di esey e ta maneha un parti grandi di e coleccion digital (riba coleccion.aw) y ta guia y asisti  otro instancianan cu ta partner di coleccion.aw (digitalmente).

 

Fuentenan

  • Reporte di e ambtenaar colonial, J. H. Schotborgh

https://coleccion.aw/show/?ANA-DIG-KOL-INV-0134/page/n104/mode/1up

 

  • Carta di Gobernador di Corsou cu ta contene e carta di Pater Paulus

https://coleccion.aw/show/?ANA-DIG-KOL-INV-0156/page/n118/mode/1up?q=paulus

Poster di e storia di Thomas a wordo presenta na e exposicion biahero di Rijksmuseum "Slavery. Ten True Stories of Dutch Colonial Slavery" na Biblioteca Nacional Aruba SN, 23 September 2024.